.png){kind=small}
Risicoanalyse; hoe voer je die uit?
- Ferocia
- 16 mei
- 4 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 21 sep
Iedere organisatie krijgt ermee te maken: risico’s. Van kleine operationele incidenten tot strategische dreigingen die de continuïteit onder druk zetten. En dus voeren we risicoanalyses uit. Tenminste… dat denken we. In de praktijk blijkt dat veel analyses blijven steken in papieren exercities, onduidelijke terminologie of generieke risico-overzichten waar niemand echt iets mee doet. Hoe komt dat, wat is een risicoanalyse eigenlijk, en hoe doe je het dan wel goed?
In deze blog duiken we hier dieper in; van definitie en valkuilen tot methodes en praktijktoepassingen. Ook lees je hoe Ferocia organisaties ondersteunt om risicoanalyse te verbinden aan resultaat, gedrag en besluitvorming.
Wat is een risicoanalyse?
Een risicoanalyse is het proces waarbij een organisatie systematisch identificeert, beoordeelt en prioriteert welke risico’s haar doelstellingen kunnen bedreigen. Het doel is om inzicht te krijgen in de risico’s die er echt toe doen, zodat er passende (beheers)maatregelen getroffen kunnen worden.
Een goede risicoanalyse geeft antwoord op vragen als:
Wat kan er misgaan?
Hoe groot is de kans dat het gebeurt?
Wat is het mogelijke effect op onze doelstellingen?
Hoe effectief zijn onze bestaande beheersmaatregelen?
Wat accepteren we, en wat niet?
Het is een hulpmiddel, geen doel op zich. Een goede risicoanalyse ondersteunt besluitvorming, versterkt sturing en vergroot het risicobewustzijn binnen de organisatie.
De valkuilen van een risicoanalyse
In de praktijk zien we dat risicoanalyses vaak tekortschieten. Dit zijn de meest voorkomende valkuilen:
1. Te abstract
Risico’s worden soms zo breed geformuleerd (“marktverandering”, “cyberdreiging”), dat niemand weet wat er echt bedoeld wordt.
2. Verwarring over begrippen
Begrippen als risico, kans, impact, restrisico en beheersmaatregel worden door elkaar gebruikt of verschillend geïnterpreteerd. Dit leidt tot verwarring en inconsistente analyses.
3. Geen aansluiting bij besluitvorming
Veel risicoanalyses eindigen in rapporten die in een la verdwijnen. De uitkomsten worden niet gekoppeld aan sturing, budgettering of organisatiedoelstellingen.
4. Te lineair en instrumenteel
De analyse wordt als een check-the-box-activiteit uitgevoerd, lijstje invullen en vinkjes zetten. Gedrag, cultuur en interactie blijven buiten beeld, terwijl daar vaak juist de echte risico’s zitten.
5. Geen betrokkenheid van de business
De risicoanalyse wordt vaak uitgevoerd door riskmanagers of compliance officers, zonder betrokkenheid van afdelingen of het lijnmanagement. Dan blijft het een papieren werkelijkheid.
Methoden voor risicoanalyse
Er zijn verschillende methoden om risico’s te analyseren. Welke geschikt is, hangt af van het doel, de context en het type risico’s.
1. Klassieke risico-inventarisatie (Kans x Impact)
De meest gebruikte methode: je benoemt risico’s, schat de kans en impact in (bijvoorbeeld op een schaal van 1–5) en maakt een risicomatrix. Simpel en snel, maar gevoelig voor subjectiviteit.
2. Risk Control Self Assessment (RCSA)
Bij een RCSA beoordelen medewerkers zelf, vaak in workshops, welke risico’s er zijn in hun proces en hoe goed de beheersmaatregelen werken. Deze methode vergroot eigenaarschap, bewustwording en betrokkenheid.
3. Bowtie-analyse
Een visuele methode waarbij je de relatie tussen oorzaken, risico’s en gevolgen in kaart brengt, inclusief beheersmaatregelen. Helpt om de logica achter risico’s te begrijpen.
4. SWIFT (Structured What-If Technique)
Een semi-gestructureerde brainstormmethode waarbij je scenario’s doorloopt: “Wat als X gebeurt?” Handig voor complexe processen of projecten.
5. FTA (Fault Tree Analysis) en ETA (Event Tree Analysis)
Meer technische methodes voor het analyseren van oorzaken en gevolgen in ketens of technische systemen. Vaak gebruikt in industrie of IT.
6. Monte Carlo-simulatie
Een kwantitatieve aanpak waarbij risico’s en variabelen worden doorgerekend op basis van duizenden scenario’s. Wordt vooral toegepast bij financiële of projectrisico’s.
Hoe voer je een effectieve risicoanalyse uit?
Een effectieve risicoanalyse herken je aan deze vijf kenmerken:
1. Vooraf helder doel en scope bepalen
Gaat het om een proces, project of organisatiebreed? Hoe duidelijker de scope, hoe gerichter de analyse.
2. Taal en definities afstemmen
Zorg dat iedereen die betrokken is, dezelfde begrippen en definities hanteert. Dit voorkomt miscommunicatie. Maak een risicotaxonomie en train mensen in het gebruik ervan.
3. Betrek de business actief
Risico’s worden pas tastbaar als ze besproken worden met de mensen die het werk doen. Werk met workshops, interviews of RCSA-sessies. Laat mensen zelf risico’s benoemen en beoordelen.
4. Gebruik meerdere perspectieven
Combineer data, proceskennis, interne audits, externe ontwikkelingen en menselijk gedrag. Analyseer niet alleen de ‘harde’ risico’s, maar ook cultuur, houding en motivatie.
5. Koppel risico’s aan doelen, sturing en gedrag
Een risicoanalyse is pas effectief als de uitkomsten leiden tot actie. Koppel risico’s aan KPI’s, strategie en jaarplannen. Zorg voor eigenaarschap en opvolging.
Hoe Ferocia helpt bij risicoanalyse
Bij Ferocia geloven we niet in papieren exercities of standaardlijstjes. Wij helpen organisaties om risicoanalyses wél effectief te maken – als levend instrument dat richting geeft.
Dat doen we op vijf manieren:
Via opleidingen zoals Integraal Risicomanagement of masterclasses als RCSA in de praktijk helpen we professionals om risicoanalyse te begrijpen, toe te passen én te verankeren in hun organisatie.
We begeleiden teams bij het uitvoeren van RCSA’s, bowtie-analyses of risicoworkshops. Daarbij zorgen we voor structuur, duidelijke definities en ruimte voor reflectie en gedrag.
Samen met jouw organisatie ontwikkelen we een aanpak die werkt: afgestemd op jullie processen, cultuur en strategie. Geen blauwdruk, maar maatwerk.
4. Tooling en templates
We bieden praktische formats en methodieken om risicoanalyses eenvoudig en consistent uit te voeren. Daarmee creëren we overzicht én diepgang.
5. Verbinding met control, audit en strategie
Wij zorgen dat risicoanalyse niet op zichzelf staat, maar verbonden is met de interne controlcyclus, de auditagenda en strategisch risicomanagement.
Tot slot: een risicoanalyse is geen doel, maar een middel
Een risicoanalyse is pas waardevol als het gedrag verandert, besluitvorming verbetert en risico’s echt beheerst worden. Dat vraagt om meer dan een matrixje invullen. Het vraagt om een gedeeld begrip van risico’s, om scherpe analyses, en om een cultuur waarin mensen verantwoordelijkheid nemen.
Neem contact met ons op!
Wil je weten hoe je risicoanalyses het beste kunt inzetten binnen jouw organisatie? Ferocia denkt graag met je mee over de juiste aanpak. Neem contact met ons op via telefoon of e-mail, of start direct een chat via het gele tekstbolletje rechtsonder.
 | |
 |
De kracht van complete dienstverlening
Ferocia is het enige bureau in Nederland dat volwaardige dienstverlening levert op het gebied van interim en consultancy, opleidingen en trainingen, en werving en selectie, binnen de vakgebieden internal audit, control en risicomanagement. Of je nu tijdelijke capaciteit of expertise zoekt, je team wilt ontwikkelen of een nieuwe collega nodig hebt, wij denken graag met je mee.
