.png){kind=small}
In een wereld waarin organisaties dagelijks worden geconfronteerd met onzekerheden, incidenten en veranderingen is effectief risicomanagement geen luxe, maar een noodzaak. Toch worstelen veel organisaties met de vraag: Hoe structureer ik mijn risicomanagement op een manier die echt werkt voor mijn organisatie?
Een goede start is het gebruik van een risicomanagement model. Maar wat houdt dat precies in? En welke modellen zijn er eigenlijk? In deze blog geven we een overzicht van vijf veelgebruikte risicomanagement modellen, hoe je deze in de praktijk toepast en hoe Ferocia jouw organisatie kan helpen bij het kiezen en ‘implementeren’ van het juiste model.
Wat zijn risicomanagement modellen?
Een risicomanagement model is een gestructureerd raamwerk dat helpt bij het identificeren, analyseren, beoordelen, beheersen en monitoren van risico’s. Het biedt een gemeenschappelijke taal en methodiek waarmee organisaties risico’s systematisch kunnen benaderen.
Modellen zorgen voor structuur, houvast, ze maken risico’s bespreekbaar, zorgen voor consistentie in aanpak en helpen bij het borgen van risicomanagement in de organisatie.
Kortom: zonder model is risicomanagement vaak ad hoc, persoonsafhankelijk en ineffectief. Met een goed gekozen model kun je risico’s integraal benaderen en echt waarde toevoegen aan je organisatie.
Vijf veelgebruikte risicomanagement modellen
1. COSO ERM (Enterprise Risk Management)
Kern van het model: COSO ERM is een geïntegreerd raamwerk dat organisaties helpt bij het identificeren en managen van risico’s die de strategie en doelstellingen kunnen beïnvloeden. Het model bestaat uit acht componenten en is gericht op het koppelen van risicomanagement aan strategievorming.
Waarom kiezen voor COSO ERM?COSO ERM is bijzonder geschikt voor organisaties die risicomanagement willen integreren in hun strategisch besluitvormingsproces. Het model stimuleert een cultuur waarin risico’s vanuit meerdere perspectieven worden beschouwd.
2. ISO 31000
Kern van het model: ISO 31000 is een internationale norm voor risicomanagement. Het model is minder prescriptief dan COSO ERM maar biedt wel heldere principes, een raamwerk en een proces voor het effectief managen van risico’s.
Waarom kiezen voor ISO 31000?ISO 31000 is breed toepasbaar en flexibel. Het model is geschikt voor organisaties die op zoek zijn naar een generiek, schaalbaar en internationaal erkend raamwerk. ISO legt sterk de nadruk op context, leiderschap en continue verbetering.
3. Three Lines Model (voorheen Three Lines of Defense)
Kern van het model: Het Three Lines Model beschrijft de rolverdeling binnen risicomanagement. De eerste lijn is verantwoordelijk voor het nemen en beheersen van risico’s, de tweede lijn ondersteunt en monitort, en de derde lijn (interne audit) beoordeelt objectief en onafhankelijk.
Waarom kiezen voor het Three Lines Model?Dit model is essentieel voor het organiseren van governance rondom risicomanagement. Het zorgt voor heldere rolverdeling, verantwoordelijkheden en samenwerking tussen afdelingen. Zeker bij grotere organisaties is dit model onmisbaar.
4. BIO – Baseline Informatiebeveiliging Overheid
Kern van het model:De BIO is het normenkader voor informatiebeveiliging binnen de Nederlandse overheid. Het is gebaseerd op de ISO 27001- en 27002-standaarden, maar toegesneden op de context van overheidsorganisaties. De BIO biedt kaders en maatregelen voor het waarborgen van de beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van informatie(systemen).
Waarom kiezen voor BIO?Voor overheidsorganisaties is de BIO verplicht. Maar ook voor semioverheden, uitvoeringsorganisaties en instellingen die met overheidsdata werken is het een logisch vertrekpunt. De kracht van de BIO zit in de combinatie van duidelijke normenkaders en het risicogericht denken. Niet alle maatregelen zijn verplicht; er mag gemotiveerd worden afgeweken, mits het restrisico acceptabel is en goed wordt vastgelegd.
De BIO kent drie beveiligingsniveaus (BASIS, VERTROUWELIJK, ZEER VERTROUWELIJK), afhankelijk van de gevoeligheid van de informatie. Organisaties bepalen eerst hun 'classificatie', en kiezen op basis daarvan passende maatregelen. Dit maakt het model schaalbaar en praktisch toepasbaar.
5. RISMAN (Risicoanalyse en Management)
Kern van het model: RISMAN is een Nederlands model dat veel wordt toegepast in projecten, met name binnen de bouw- en infrasector. Het richt zich op het systematisch identificeren, analyseren, beheersen en monitoren van projectrisico’s.
Waarom kiezen voor RISMAN?Wanneer je te maken hebt met projectmatige risico’s — zoals bij aanbestedingen, infrastructurele werken of ICT-implementaties — is RISMAN een bewezen effectieve methode. Het model is praktisch en gericht op samenwerking tussen betrokkenen.
Hoe gebruik je een risicomanagement model in de praktijk?
Het kiezen van een model is een ding. Maar het model daadwerkelijk toepassen vergt maatwerk. Risicomanagement werkt alleen als het aansluit bij de context, cultuur en volwassenheid van jouw organisatie.
Een paar praktische tips:
Start met een volwassenheidsmeting: Waar staat jouw organisatie nu? Dat bepaalt of je kiest voor een basisaanpak (zoals ISO 31000) of een integraal raamwerk (zoals COSO ERM).
Vertaal het model naar je eigen praktijk: Maak het niet te academisch. Gebruik herkenbare termen en voorbeelden uit de dagelijkse operatie. Het model is nooit een doel op zich, het blijft een hulpmiddel.
Betrek alle lagen van de organisatie: Risicomanagement is geen feestje van de tweede lijn. Juist de mensen in de uitvoering kennen de risico’s het best.
Combineer modellen waar nodig: Je kunt prima ISO 31000 gebruiken als overkoepelend kader en een ander model voor risico identificatie.
Blijf oefenen en leren: Risicomanagement is geen eenmalig project, maar een continu leerproces.
Hoe helpt Ferocia bij het implementeren van een risicomanagement model?
Bij Ferocia begrijpen we dat ieder risicomanagement vraagstuk uniek is. Daarom ondersteunen we organisaties niet met standaardmodellen, maar met een aanpak die past bij hun ambities en realiteit.
Wat we doen?
1. Diagnose en modelkeuze
We helpen je organisatie om te bepalen welk model het beste past bij jullie situatie. We kijken naar de strategie, de risicocultuur, de sector en de bestaande werkwijze.
Ferocia biedt diverse op en incompany opleidingen en trainingen op het gebied van risicomanagement; van integraal risicomanagement tot risico gestuurd werken. Theorie en praktijk gaan daarbij hand in hand.
We begeleiden organisaties bij het vertalen van het gekozen model naar processen, formats en gedrag. Daarbij is aandacht voor zowel harde als zachte aspecten, zoals leiderschap en cultuur.
Heb je tijdelijk extra expertise nodig? Onze consultants en interim risk managers helpen bij het opzetten, herstructureren of professionaliseren van risicomanagement binnen jouw organisatie.
Neem contact met ons op
Meer weten? Neem dan contact met ons op. Wij helpen je graag verder!
