.png){kind=small}
Veel organisaties hebben het op papier goed voor elkaar. Er ligt een risicomanagementbeleid, er zijn risicomatrixen, control frameworks en procedures die tot in detail zijn beschreven. Soms zelfs met keurige versies en goedgekeurd door de directie.
Maar als je goed kijkt, doemt een ongemakkelijke vraag op: wordt dat beleid in de praktijk ook echt nageleefd? Worden risico’s tijdig herkend, geanalyseerd en beheerst? Of is het hele proces verworden tot een papieren tijger die in de kast verdwijnt tot de volgende risicosessie?
Steeds meer organisaties erkennen dat effectieve risicobeheersing geen eenmalige inspanning is. Het werkt alleen als het een integraal onderdeel van de bedrijfsstrategie en -cultuur wordt. Niet als jaarlijkse verplichte ronde voor het jaarverslag, maar als een continu proces dat zichtbaar is in het dagelijks handelen van medewerkers.En vooral niet alleen in spreadsheets, maar merkbaar in het gedrag van mensen.
De grootste valkuil: denken dat je ‘het geregeld hebt’
Een mooi en volledig risicodossier is geen garantie voor een weerbare organisatie. Het kan zelfs een vals gevoel van veiligheid geven. Juist in de dagelijkse praktijk ontstaat het verschil tussen formele risicobeheersing en daadwerkelijke weerbaarheid.
Dat verschil zit vaak in ogenschijnlijk kleine dingen:
Timing van de risicoanalyse
Worden risico’s besproken bij de start van een project, of pas als de eerste problemen zich aandienen?
Opvolging van afwijkingen
Worden afwijkingen structureel opgepakt, of verdwijnen ze in de drukte van de dagelijkse operatie?
Eigenaarschap
Is risicobewustzijn ingebed in de hele organisatie, of wordt het gezien als “iets van de riskmanager”?
We leven in een VUCA-wereld – vol Volatility, Uncertainty, Complexity en Ambiguity. In zo’n omgeving is risicomanagement niet alleen een methodiek maar een vaardigheid. De kernvraag wordt dan: Hoe zorg je dat risicobeheersing echt leeft in je organisatie?
Drie pijlers voor duurzaam risicomanagement
Een robuust risicomanagementsysteem is geen verzameling documenten, maar een set van werkende principes die gedragen worden door de hele organisatie. Drie pijlers zijn daarbij essentieel.
1. Van compliance naar cultuur
Veel risicoprogramma’s stranden omdat ze worden ingericht als een compliance-oefening. Controles afvinken, rapportages maken en klaar. Dat is niet genoeg. Echte weerbaarheid ontstaat pas als er bewustwording en gedragsverandering plaatsvindt.
Stel jezelf en je team vragen als:
Waarom is dit risico belangrijk voor ons succes?
Wat gebeurt er als we niets doen?
Wat kan ik persoonlijk doen om dit risico te beperken?
Door die vragen centraal te stellen, verschuift risicomanagement van een checklist naar een gedeelde verantwoordelijkheid. Medewerkers begrijpen dan niet alleen wat ze moeten doen, maar ook waarom.
Praktisch voorbeeld: Een productielocatie met strakke veiligheidsprocedures merkte dat incidenten bleven voorkomen. Na onderzoek bleek dat medewerkers de regels wel kenden, maar ze als omslachtig ervaarden. Door samen te kijken naar werkbare aanpassingen en de achterliggende risico’s uit te leggen, nam de naleving toe en daalde het aantal incidenten.
2. Integreer risico’s in besluitvorming
Risicomanagement werkt het best als het geen losstaand proces is. Het hoort in de haarvaten van de besluitvorming te zitten. Dat betekent: niet één keer per jaar een risicoworkshop, maar bij elke vergadering, elk project en elke evaluatie expliciet de vraag stellen: “Wat zijn de risico’s?” en “Hoe beheersen we die?”
Dit vraagt ook om toegankelijke en actuele informatie. Risicoregisters moeten niet alleen compleet zijn, maar ook in een vorm beschikbaar die snel te gebruiken is bij beslissingen.
Praktisch voorbeeld: Een retailorganisatie nam bij elke productintroductie standaard een marketing- en kostenanalyse door. Sinds kort voegen ze een “risicoparagraaf” toe waarin potentiële leveringsproblemen, reputatierisico’s en juridische vraagstukken direct worden meegenomen. Dit voorkomt verrassingen en versnelt de besluitvorming.
3. Maak risico’s bespreekbaar
Risico’s identificeren is stap één. Ze durven benoemen is stap twee. In veel organisaties bestaat terughoudendheid om afwijkingen, twijfels of zorgen te delen. Soms uit angst voor gezichtsverlies, soms omdat “het toch niets uitmaakt”.
Een effectieve risicocultuur vraagt om psychologische veiligheid: het gevoel dat je vrijuit kunt spreken zonder negatieve consequenties.
Faciliteer open gesprekken, bijvoorbeeld via risk walks waarbij teams gezamenlijk operationele processen bekijken.
Waardeer signalen van afwijkingen, ook als ze klein zijn.
Beloon het melden van risico’s, in plaats van alleen het voorkomen van incidenten.
Praktisch voorbeeld: Een ziekenhuisteam introduceerde een maandelijks “veiligheidsoverleg” waarin medewerkers incidenten en bijna-incidenten konden delen. Door deze openheid nam het aantal gemelde risico’s toe, waardoor preventieve maatregelen eerder konden worden genomen.
Risicomanagement is mensenwerk
Enterprise Risk Management (ERM), modellen en IT-systemen zijn belangrijke hulpmiddelen. Maar de kern van effectief risicobeheer blijft altijd: mensen.
Het zijn de medewerkers die:
risico’s signaleren;
risico’s durven bespreken en
maatregelen daadwerkelijk uitvoeren.
Daarom is investeren in vaardigheden, bewustzijn en cultuur minstens zo belangrijk als investeren in systemen. Een organisatie met een beperkte toolset maar een hoog risicobewustzijn is vaak weerbaarder dan een organisatie met uitgebreide tooling en een lage betrokkenheid.
Hoe krijg je dat voor elkaar?
Begin met een goed gesprek
Vraag in teams: “Wat kan er misgaan?” en “Wat doen we als dat gebeurt?”
Dit opent de deur naar gedeeld eigenaarschap.
Maak het concreet
Gebruik voorbeelden uit de eigen praktijk. Theorie blijft pas hangen als mensen het herkennen in hun eigen werk.
Investeer in training en begeleiding
Richt je niet alleen op procedures, maar ook op besluitvormingsvaardigheden, communicatie en samenwerking.
Vier successen
Benoem en waardeer situaties waarin risico’s tijdig zijn herkend en aangepakt. Dat versterkt gewenst gedrag.
De weg naar een veerkrachtige organisatie
Organisaties die risicomanagement laten werken, hebben een paar dingen gemeen:
Risicobewustzijn is zichtbaar in alle lagen
Van directie tot werkvloer, iedereen ziet het belang en kent zijn rol.
Besluitvorming en risicobeheer zijn onlosmakelijk verbonden
Geen strategische keuze zonder risicobeoordeling.
Openheid is de norm
Risico’s benoemen wordt gezien als professionaliteit, niet als kritiek.
Het proces is continu
Risicomanagement leeft dagelijks, niet alleen bij jaarafsluiting of audits.
Het resultaat? Een organisatie die sneller herstelt van tegenslagen, minder verrassingen kent en beter inspeelt op veranderingen in de omgeving. Oftewel: een organisatie die in control is.
Tot slot
Wil je jouw risicomanagementsysteem optimaliseren? Begin dan niet met een nieuw sjabloon of nog een control framework. Start met het gesprek. Vraag, luister, betrek en creëer een cultuur waarin iedereen zich verantwoordelijk voelt voor het herkennen en beheersen van risico’s.
Dat is de eerste, en misschien wel belangrijkste, stap naar een veerkrachtige organisatie die klaar is voor de toekomst.
Hoe Ferocia helpt organisaties met risicomanagement
Ferocia ondersteunt organisaties op een manier die past bij hun ambitie, volwassenheidsniveau en context. Geen standaardmethodes, maar maatwerk. Praktisch en strategisch. Altijd gericht op verankering in de praktijk.
Onze dienstverlening bestaat uit vier pijlers:
We leiden professionals op in risicomanagement, control en compliance. Praktijkgericht, actueel en afgestemd op de uitdagingen van vandaag. Denk aan opleidingen als Cursus Risicomanagement of risicomanagement methodiek.
Tijdelijk capaciteit nodig? Onze ervaren risk-professionals helpen bij implementatie, monitoring of verandermanagement. Ze zijn snel inzetbaar en gewend om te schakelen tussen strategie en uitvoering.
3. Consultancy en implementatie
Van het opzetten van een risicomanagement framework tot het begeleiden van RCSA’s of het inrichten van de drie lijnen: onze consultants helpen je om risicomanagement praktisch en strategisch neer te zetten.
We helpen je bij het vinden van de juiste mensen op het gebied van risk, control en audit. Mensen die niet alleen de kennis hebben, maar ook de vaardigheden om risico’s bespreekbaar te maken, draagvlak te creëren en resultaten te boeken.
Onze kracht? We combineren inhoudelijke expertise met een scherp oog voor cultuur, gedrag en verandervraagstukken. Want uiteindelijk draait het niet alleen om het proces maar om de mensen.
Neem contact met ons op
Meer weten? Neem dan contact met ons op. Wij helpen je graag verder!
