Internal auditing

In deze blog gaan we in op het begrip internal auditing. Wat is het, hoe is het vakgebied ontstaan, waarom is het belangrijk voor organisaties en welke specialisaties zijn er binnen internal auditing? Voordat we hierop ingaan, gaan we eerst de term auditing bespreken en leggen we het verschil uit tussen extern en intern.

Wat is auditing?

Bij auditing denken veel mensen meteen aan het controleren van de boeken, het afvinken van lijstjes of het naleven van regels. Maar auditing is veel breder en waardevoller dan dat. Het is een vak dat steeds belangrijker wordt in een wereld vol risico’s, complexiteit en verandering.

Auditing is toetsend onderzoek waarbij de werkelijk situatie wordt afgezet tegen een vooraf vastgestelde norm, wat resulteert in een oordeel. Audits worden systematisch, objectief en onafhankelijk uitgevoerd en de onderwerpen die ge-audit kunnen worden zijn eindeloos. Denk hierbij aan doelrealisatie, processen, systemen, wet- en regelgeving en gedragingen in een organisatie. Het doel is om te beoordelen of deze beheerst verlopen, voldoen aan normen of wet- en regelgeving en/of ze bijdragen aan het realiseren van organisatiedoelen.

Maar auditing gaat verder dan controleren alleen. Het is ook een manier om organisaties te helpen verbeteren. De auditor is niet alleen de politieagent van de organisatie, maar zeker ook een objectieve en onafhankelijke expert die inzicht biedt, risico’s zichtbaar maakt en adviezen geeft die bijdragen aan het versterken van het lerend vermogen van de organisatie.

Een goede audit is dus zowel toetsend als lerend. Het geeft duidelijkheid over wat er goed gaat, wat beter kan en waar risico’s liggen.

External versus internal auditing

Binnen het vakgebied auditing bestaan verschillende specialisaties die grofweg op de delen zijn in extern en intern. Afhankelijk ‘voor wie’ de audit wordt uitgevoerd bepaald in belangrijke mate in welke categorie deze valt. Bijvoorbeeld Financial auditing. Financial auditing, meestal uitgevoerd door een (externe) accountant, is de bekendste vorm van auditing en richt zich op de financiële verslaggeving. De financial auditor controleert of de jaarrekening een “getrouw beeld” geeft van de financiële situatie van een organisatie. Deze audits zijn vooral van belang voor externe stakeholders zoals aandeelhouders, toezichthouders en investeerders. Oftewel het maatschappelijke verkeer. Financial audits worden dan ook meestal door een externe auditor uitgevoerd.

Hoewel dit type audit wettelijk verplicht is voor bepaalde organisaties, is de impact breder: het geeft vertrouwen in de financiële integriteit van de organisatie en stimuleert transparantie.

Internal auditing is het vakgebied dat organisaties helpt grip te krijgen op risico’s, processen en IT-systemen. Internal auditors beoordelen onafhankelijk de kwaliteit van interne beheersmaatregelen en geven op basis daarvan onderbouwd advies over mogelijke verbeteringen. Ze onderzoeken of processen effectief verlopen, of risico’s adequaat worden beheerst en of wet- en regelgeving wordt nageleefd. De internal auditor is werkzaam in de organisatie en fungeert als 3de lijn binnen het three lines model.

De internal auditor is veel meer dan een controleur, het is een strategische sparringpartner van bestuur en management. Vanuit een onafhankelijke positie stelt de auditor kritische vragen, benoemt blinde vlekken en helpt de organisatie beter voorbereid te zijn op interne en externe ontwikkelingen. Door structuur aan te brengen in het beheersen van risico’s en het verbeteren van processen, draagt internal auditing bij aan betere besluitvorming, verantwoordingsinformatie en structurele verbetering van prestaties.

De oorsprong van internal auditing

Het vakgebied van internal auditing zoals we dat vandaag de dag kennen is het resultaat van een lange evolutie. Oorspronkelijk ging het daarbij vooral om het controleren van financiële transacties. Kloppen de boeken? Wordt er niet gefraudeerd? Zijn de kasstromen zuiver? Het was een periode waarin vertrouwen hand in hand moest gaan met controle. En waar complexiteit in bedrijfsvoering toenam, nam ook de behoefte toe aan systematische interne controle. De wortels van internal auditing liggen dan ook in de administratie. In de negentiende eeuw, toen organisaties groeiden en multinationals ontstonden, werd het simpelweg te risicovol om alleen op externe accountants te vertrouwen. Men besefte: we hebben mensen nodig binnen de organisatie die meekijken, meedenken en controleren.

Van controle naar aanvullende zekerheid over de kwaliteit van de beheersing

De eerste internal auditors waren dus vooral bezig met het verifiëren van cijfers en het opsporen van fouten of fraude. Maar naarmate organisaties complexer werden, groeide het besef dat fouten niet alleen in de boekhouding ontstaan maar in processen, cultuur, systemen en gedrag.

Hier begon de verschuiving van klassieke controle naar bredere ‘assurance’: zekerheid bieden over de kwaliteit van de risicobeheersing in processen en systemen. De internal auditor ging niet alleen kijken of iets klopt, maar vooral ook naar de kwaliteit van de beheersing en waarom iets niet werkt, inclusief hoe de organisatie kan leren en verbeteren. Het vak kreeg daarmee een fundamenteel andere insteek: van terugkijken naar vooruitkijken. Van financieel gericht naar organisatiebreed.

De oprichting van het Institute of Internal Auditors (IIA) in 1941 markeerde een kantelpunt. Daarmee ontstond een beroepsorganisatie die het vak ging professionaliseren, standaarden ontwikkelde en het belang van onafhankelijkheid en objectiviteit benadrukte. Internal auditing werd een echt vak met eigen regels, normen en waarden. Het IIA stelde internal auditing officieel op de kaart als een onafhankelijk en gespecialiseerd beroep, los van de klassieke administratief-controlefuncties en de externe accountant. Dit gebeurde door:

• Het ontwikkelen van internationale standaarden en een ethische code, waardoor internal auditors een duidelijke professionele identiteit kregen.

• Het bieden van opleiding, certificering en normstelling, wat leidde tot een uniforme kwaliteitsbasis en verdere professionalisering van het vakgebied.

• De stimulans tot kennisdeling, praktijkontwikkeling en netwerking onder professionals, waarmee internal auditing zijn eigen positie veroverde binnen bedrijfsvoering en governance.

Het Instituut van Internal Auditors Nederland (IIA Nederland) is officieel opgericht op 19 juni 1997 waarna ook in Nederland het vakgebied stevig op de kaart is gezet.

Waarom is internal auditing belangrijk?

Internal auditing is belangrijk omdat het organisaties helpt om grip te houden op hun interne processen, risico’s en complianceverplichtingen in een steeds complexere wereld. Of het nu gaat om het naleven van wet- en regelgeving, het voorkomen van fraude, het verbeteren van samenwerking tussen afdelingen of het vergroten van operationele efficiëntie, internal auditing speelt hierin een belangrijke rol.

In tegenstelling tot externe auditing, waarbij de nadruk ligt op het controleren van financiële rapportages, richt internal auditing zich op het verbeteren van processen en het versterken van interne beheersing. De toegevoegde waarde zit niet alleen in het signaleren van risico’s of tekortkomingen, maar juist in het proactief adviseren over verbetermaatregelen. Dit maakt internal auditors waardevolle sparringpartners voor bestuurders en managers.

Internal auditing vergroot ook het vertrouwen van stakeholders. Wanneer een organisatie intern laat zien dat zij haar processen kritisch en gestructureerd beoordeelt, straalt dat betrouwbaarheid uit naar klanten, toezichthouders en investeerders. Het draagt ook bij aan transparantie en goed bestuur.

Kortom: internal auditing is geen verplichting, maar een strategisch instrument om als organisatie weerbaarder, efficiënter en toekomstbestendiger te worden. In een tijd waarin risico’s snel veranderen en informatie steeds belangrijker wordt, biedt internal auditing het overzicht, de structuur en de inzichten die nodig zijn om echt in control te zijn.

Twee specialisaties binnen internal auditing

Binnen het vakgebied van internal auditing zijn twee specialisaties toonaangevend: operational auditing en IT-auditing. Beide richten zich op het versterken van interne beheersing, maar doen dat vanuit een ander perspectief.

Operational auditing is gericht op het beoordelen van bedrijfsprocessen en de effectiviteit van beheersmaatregelen. De focus ligt op de vraag of processen efficiënt, effectief en risicobewust zijn ingericht. Een operational auditor onderzoekt niet alleen of bestaande werkwijzen aansluiten bij organisatiedoelen, maar adviseert ook over mogelijke verbeteringen. Denk aan het optimaliseren van de samenwerking tussen afdelingen, het terugdringen van fouten of verspilling, en het versterken van interne controles. Lees meer over operational auditing in deze blog.

IT-auditing daarentegen zoomt in op de digitale kant van de organisatie. IT-auditors beoordelen of IT-systemen betrouwbaar, veilig en goed beheerd zijn. Daarbij onderzoeken zij onder meer of systemen beschikbaar zijn wanneer nodig, of data juist en volledig is (integriteit), en of gevoelige informatie goed wordt beschermd (vertrouwelijkheid). Ook toets je als IT-auditor of de organisatie voldoet aan relevante wet- en regelgeving, zoals de AVG of sectorspecifieke normen. Lees meer over IT-auditing in deze blog.

Beide specialisaties binnen internal auditing leveren een waardevolle bijdrage aan het inzicht in risico’s en de kwaliteit van beheersing, en vormen samen een krachtige combinatie voor organisaties die in control willen zijn.

Internal auditing als strategisch instrument

Internal auditing is allang niet meer alleen een controlefunctie. Steeds meer organisaties benutten internal auditing als een strategisch instrument dat bijdraagt aan beter bestuur, verantwoording en besluitvorming. Waar internal auditing vroeger vooral werd gezien als een manier om fouten of tekortkomingen op te sporen, ligt de nadruk vandaag de dag op het creëren van waarde en het ondersteunen van strategische doelstellingen.

Een internal auditor kijkt niet alleen naar de vraag of processen en risico’s goed zijn ingericht, maar ook of ze bijdragen aan de missie en visie van de organisatie. Vanuit een onafhankelijke positie fungeert de auditor als een kritische en constructieve sparringpartner voor het bestuur en management. Door de vinger op de zere plek te leggen én met oplossingen te komen, helpt internal auditing om strategische risico’s beter te beheersen en kansen beter te benutten.

Daarbij levert internal auditing ook betrouwbare informatie op voor belangrijke stakeholders zoals de raad van bestuur, toezichthouders of externe accountants. Goed onderbouwde auditbevindingen zorgen voor meer transparantie, betere besluitvorming en tijdige bijsturing.

In een tijd van snelle technologische ontwikkelingen, toenemende complexiteit en strengere regelgeving biedt internal auditing organisaties het overzicht, de structuur en het inzicht dat nodig is om proactief, weerbaar en toekomstgericht te opereren. Juist daarom kiezen steeds meer organisaties ervoor om hun internal auditfunctie te versterken en nauwer te koppelen aan strategische thema’s zoals digitale transformatie, ESG-risico’s of ketenverantwoordelijkheid.

Hoe Ferocia kan jou helpen met internal auditing?

Bij Ferocia begrijpen we dat internal auditing meer is dan een controlefunctie, het is een strategisch onderdeel van goed bestuur en risicobeheersing. Daarom ondersteunen wij organisaties op meerdere manieren bij het versterken van hun auditfunctie.

Heb je tijdelijk behoefte aan capaciteit, specifieke expertise of inhoudelijk advies? Ferocia biedt zowel interim auditors als consultancy op maat. Of het nu gaat om tijdelijke vervanging, ondersteuning bij piekbelasting, specialistische audits (bijvoorbeeld op het gebied van IT of ESG) of strategisch advies over de inrichting van de internal auditafdeling, wij denken mee en leveren vakinhoudelijke versterking die past bij jouw organisatie.

Daarnaast bieden we opleidingen en trainingen aan voor internal auditors en teams. Van volledige opleidingen tot vakinhoudelijke verdieping, zodat auditors sterker in hun rol staan en beter kunnen bijdragen aan strategische vraagstukken.

Ferocia helpt ook bij de werving en selectie van internal auditors — professionals die niet alleen inhoudelijk sterk zijn, maar ook passen bij de cultuur en ambitie van jouw organisatie.